موقعیت گردشگری استان آذربایجان‌غربی
استان آذربايجان‌غربي از نظر صنعت گردشگري منطقه‌اي، ملي و بين‌المللي، موقعيتي استثنائي دارد. هم‌جواري اين استان با سه کشور همسايه، هم‌کيشي و هم‌زباني اقوام ساکن در هر دو سوي مرزهاي مشترک، زمينه‌هاي وسيعي را براي توسعه? صنعت گردشگري فراهم کرده است. روابط گردشگري ايران - ترکيه چه به لحاظ مناسبات بين اين دو کشور و چه به لحاظ مناسبات ايران با اروپا (که از طريق ترکيه انجام مي‌شود) توسعه يافته است. روابط گردشگري ايران و آذربايجان نيز در حال توسعه و سازمان‌دهي است. روابط گردشگري ايران و عراق به‌دليل هم‌کيشي و وجود زيارتگاه‌هاي مهم در هر دو کشور، به‌خصوص هم‌کيشي و هم‌زباني اقوام کرد ساکن در دو سوي مرزهاي آذربايجان‌غربي و عراق، در آينده توسعه و سامان بيشتري خواهد يافت.
تقسيم‌بندي جاذبه‌هاي گردشگري در استان
جاذبه‌هاي گردشگري استان آذربايجان‌غربي به دو بخش جاذبه‌هاي طبيعي و جاذبه‌هاي فرهنگي و تاريخي تقسيم مي‌شود؛
?. جاذبه‌هاي طبيعي:
افزايش جمعيت، توسعه? صنعت و فناوري توأم با آلودگي شديد محيط‌زيست و در نتيجه، خستگي روحي و جسمي انسان‌ها، زندگي ماشيني يکنواخت، کوتاه شدن ايام کار در هفته و بالا رفتن سطح درآمد و رشد آگاهي و دانش مردم، عواملي هستند که نياز رواني انسان را به طبيعت و مناطق آرام و دست‌نخورده افزايش مي‌دهند.
استان آذربايجان‌غربي با وجود دشت‌هاي وسيع و حاصلخيز، کوه‌هاي سر به فلک کشيده، هواي ملايم و سالم، رودهاي پرآب، تاکستان‌ها و باغ‌هاي زيبا يکي از مناطق خوش آب‌وهواي ايران است. اين استان، از کرانه‌هاي ارس در شمال تا دره? زاب کوچک در جنوب، در سراسر بهار و تابستان از لاله، شقايق، نرگس، سوسن و سنبل پوشيده مي‌شود. جلگه‌ها و جنگل‌هاي سرسبز، تالاب‌ها، راه‌ها و جزاير درياچه? آن، گردشگاه صدها نوع پرنده وحشي بومي و مهاجر است.
مهم‌ترين جاذبه‌هاي طبيعي استان عبارتند از: درياچه? اروميه، تفرجگاه بند اروميه، تفرجگاه دره شهداي اروميه، آب گرم ايستي‌سو در سلماس، غار قارني و دريک در سلماس، دخمه? سنگي فرهاد در ماکو، غار کرفتو در تکاب، آب گرم معدني ساري قورخان در تکاب و نيز چشمه? گراوان و آبشار شلماش و جنگل‌هاي تنک و زيبا در سردشت و غار آبي سهولان در مهاباد (اين غار دومين غار آبي ايران بعد از غار عليصدر همدان است).
درياچه اروميه از مهم‌ترين جاذبه‌هاي طبيعي استان است. پارک ملي درياچه اروميه بين دو استان آذربايجان‌غربي و شرقي قرار دارد و به‌دليل موقعيت جغرافيائي خاصي که دسترسي به آن را دشوار مي‌سازد، از تجاوزات مصون مانده و از ديرباز به‌دليل زيبائي و استفاده‌هاي تفرجگاهي مورد توجه سلاطين، امرا و حاکمان وقت بوده است.
درياچه اروميه بزرگترين آبگير دائمي آسياي غربي است. يکي از ويژگي‌هاي مهم پارک ملي درياچه اروميه، وجود دو محيط‌زيست متفاوت آبي و خاکي است.
جاذبه‌هاي توريستي درياچه? اروميه، به‌طور کلي، عبارتند از:
- پارک ملي که براي مطالعه? پژوهشگران منبع ارزشمندي است؛ زيرا آنان از اين طريق مي‌توانند دري به روي جهان پيچيده و پررمز و راز طبيعت بگشايند.
- پارک ملي درياچه اروميه محيطي آرام و به دور از هياهو و جنجال شهري براي جويندگان و طالبان آرامش و آسايش روحي و جسمي است.
- شن‌هاي گرم و لجن مخصوص درياچه? اروميه که بسياري از بيماري‌هاي پوستي، عفوني و روماتيسم را درمان مي‌کند.
- پوشش گياهي و حيات‌وحش: پارک ملي درياچه اروميه به‌دليل داشتن شرايط آب‌وهوائي و طبيعي مطلوب تنها باقي‌مانده? بخشي از دامنه‌هاي رشته‌کوه‌هاي زاگرس است و اکثر گونه‌هاي گياهي آن، ارزش علوفه‌اي، داروئي و صنعتي دارند.
همچنين شرايط مساعد طبيعي، يعني وجود پوشش نيمه‌جنگلي درختان ارس، پسته? وحشي (بته)، بادام وحشي، داغداغان، زرشکو گياهان خوش‌خوراک موجب افزايش جمعيت قوچ و ميش در جزيره? کبودان و نيز ازدياد جمعيت رويه انقراض گوزن زرد در جزيره? اشک و گونه‌هاي نادري از پرندگان، خزندگان و دوزيستان شده است. ويژگي‌هاي خاص آب درياچه? اروميه، سهولت دسترسي به موادغذائي، امنيت کافي و فراهم بودن امکانات زيستي، باعث شده است که اين پارک در تمام طول سال، به بزرگترين منطقه? زاد و ولد و محل زمستان‌گذراني تعداد زيادي از پرندگان مهاجر و بومي باشد. اين امر، از نظر ارزش‌هاي اقتصادي، زيبائي، علمي و پژوهشي داراي اهميت فوق‌العاده‌اي است و مي‌تواند ارزش پارک را در دنيا به‌عنوان نمونه? برجسته‌اي از ميراث طبيعت تثبيت کند.
- نوعي سخت‌پوست به نام آرتييا اروميا (ميگوي آب‌هاي شور) در درياچه? اروميه زندگي مي‌کند که در حال حاضر صيد و به کشورهاي خارجي صادر مي‌شود.
- بنادر و راه‌هاي ارتباطي: بنادر موجود در درياچه? اروميه، از ديرباز، يکي از راه‌هاي ارتباطي استان‌هاي آذربايجان غربي و شرقي بوده است. در آينده نيز با پايان گرفتن عمليات ساخت بزرگراه شهيد کلانتري بر روي اين درياچه، اقتصاد و سيماي منطقه دگرگون خواهد شد.