گردشگري شهري، يکي از شاخه هاي صنعت درآمدزاي گردشگري در جهان است که امروزه بسيار مورد توجه قرار گرفته است. به انواع فعاليت هايي که گردشگران در شهر مقصد انجام مي دهند، شامل بازديد، خريد، تفريح و تفرج، استراحت و درمان، گردشگري شهري مي گويند. آمارها نشان مي دهد که شهرها از مهم ترين کانون هاي جذب جهانگردان است، زيرا در خود جذاب ترين يا پيشرفته ترين مراکز تفريحي، علمي، پزشکي و اقتصادي را جاي داده و افزون بر اينها، گاه از جاذبه هاي طبيعي نيز برخوردار است.
هر کدام از شهرهاي جهان فرم، کالبد و کارکرد خاص خود را دارد. در هر شهر فاکتورهاي متفاوتي وجود دارد که سبب جذب و ماندگاري هر چه بيشتر گردشگر در شهر مي شود، از جمله خوانايي ساخت و سازها، نوع و دسترسي امکانات و خدمات، راحتي و آسايش، جذابيت بصري شهر، سرزندگي و سلامت و تنوع و تجانس.
در اي ميان نقش نمادها و سمبل هاي شهر در تقويت گردشگري شهري قبل توجه است. نماد به معني سمبل يا نشانه است و نمادها از ديرباز شناسنامه هاي شهرها بوده است که شهري را از شهر ديگر متمايز مي ساخت و بنابر سابقه و فرهنگ شهرها، شکل هاي گوناگوني به خود مي گرفت. از نظر پژوهشگران شهري، نماد شهري، عنصر يا فضايي است که تداعي کننده خاطره اي مشترک براي مردم شهر باشد؛ خاطره اي که با بازديد از آن، گاه به شکلي ماندگار به گردشگر ناآشنا با شهر نيز منتقل مي شود. عناصر گاه در طول تاريخ و به مرور زمان به نماد تبديل مي شود مانند يک بناي قديمي يا مکان کشته شدن بسياري در جنگ يا زلزله يا يک گونه منقرض شده گياهي يا حيواني. گاهي طراحان و مسئولان شهري تصميم به ايجاد يک نماد مدرن در شهر مي گيرند و اينجاست که ارزش هاي ساکنان شهر اهميت پيدا مي کند، زيرا نمادها بايد به گونه اي انتخاب شود که به شهرها معني داده و سبب خوانايي آنها شود. نمادها هميشه يادآور هويت شهرها هست. نمادها در شهرها بخوبي ديده مي شود و پيدا کردن آنها اغلب آسان است و اين ويژگي از گم شدن گردشگر در خيابان هاي شهر، بخصوص در شهرهاي کوچک جلوگيري مي کند. انتخاب نماد درست در واقع زبان گويا و معرف شهر است که موجب ماندگاري شهرها در ذهن گردشگر و در زمان هاي مختلف مي شود. گردشگران در طول بازديد خود، نماد يا نمادهاي شهري را بخوبي به خاطر مي سپارند، در حالي که مکان هاي ديدني ديگر و جزئيات جذاب شهر را در کوتاه مدت از ياد مي برند.
امروزه در توسعه گردشگري شهر سعي فراوان بر نمادسازي مي شود. هر چه نماد مورد نظر منحصر به فرد تر بوده با ارزش ها و ويژگي هاي گذشته و حال آن شهر و مردمانش بيشتر تطابق داشته باشد، ماندگاري اش در ذهن گردشگر بيشتر و يادآوري دوباره آن آسان تر مي شود و در عين حال، ميل به بازديد دوباره از آن شهر در گردشگر افزايش مي يابد. براي گردشگران، شهرها با نمادهايشان از يکديگر متمايز مي شود. گردشگري که وارد پاريس مي شود، هميشه دوست دارد برج ايفل را ببيند حتي اگر براي چندمين بار باشد که از پاريس ديدن مي کند. انگار تهران هم سال هاست که با برج آزادي عجين شده است. نتيجه اين که در بازار پر از رقابت توريسم در جهان امروز، نمادسازي در شهرها عامل موفقي در جذب گردشگر به حساب مي آيد.
امتياز کشور ما در اين زمينه آن است که با وجود وسعت زياد، تاريخ و تمدن هزاران ساله، غناي فرهنگي، تنوع اقليم و گوناگوني گونه هاي طبيعي، بي شک شناخت يا خلق نماد براي شهرهايمان کار سختي نخواهد بود. کافي است در جهت توسعه پايدار گردشگري (حتي از نوع داخلي) و حفظ هويت شهرهاي ايراني که روز به روز در حال تغيير و دگرگوني است، با کمي مطالعه براي شهرهاي ايراني مناسب ترين نماد را انتخاب کنيم.

نمادهاي نوروزي در آلبوم خاطرات

امروزه شهر هاي مختلف دنيا هر کدام با نماد هاي فرهنگي و تاريخي خاصي معرفي مي شود که گردشگران براساس محبوبيت اين آثار، سفر هاي خود را برنامه ريزي کرده و به منظور ديدار از اين آثار به اين مناطق سفر مي کنند.

اين آثار گاهي مربوط به تاريخ گذشته ملل مختلف بوده و گاهي نيز به واسطه هنرمندان خوش ذوق، آثار بي بديلي ايجاد مي شود که باعث جذب گردشگران مي شود.

اين روند در کشور ما که داراي پيشينه تاريخي کهني است، از سال هاي دور ادامه داشته، به صورتي که برخي از شهر هاي ايران به واسطه برخي از ابنيه تاريخي، شهرت جهاني دارد و گردشگران داخلي و خارجي به واسطه اين آثار، حضور در ايران را در برنامه سفرهاي خود قرار مي دهند، اما جداي از آثار تاريخي که در کشور ما وجود دارد، در چند سال اخير توجه خاصي به توليد و خلق آثار هنري شده و مسئولان کشور درصددند با استفاده از رشته هاي مختلف هنري، به شهر هاي مختلف کشور هويت ببخشند و ويژگي هاي هر منطقه را با استفاده از زبان هنر به بهترين شکل ممکن به مردم معرفي کنند.

شهر مقدس مشهد نيز به عنوان پايتخت معنوي کشور با پذيرايي از بيش از ?? ميليون زائر در سال همواره مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي بوده و کمتر خانواده ايراني را مي توان يافت که براي يک بار هم که شده به مشهد سفر نکرده باشد.

از همين رو مديران شهري مشهد از چند سال پيش برنامه ريزي هاي گسترده اي را انجام دادند تا زائران امام هشتم(ع) در کنار حضور در حرم مطهر بتوانند از ديگر جاذبه هاي گردشگري مشهد نيز بهره گيرند و در فرصت حضور در اين شهر، خاطرات خوبي را به يادگار داشته باشند.
جداي از برنامه هاي فرهنگي و تورهاي گردشگري که همه ساله در برنامه هاي شهرداري مشهد وجود دارد، ساخت نماد هاي مناسبتي، خصوصا در ايام نوروز در دستور کار مسئولان شهرداري قرار گرفته و کار گروه ويژه اي نيز براي اين منظور در شهرداري مشهد تشکيل شده است.
نماد هاي نوروزي که چند سالي است در مشهد ساخته شده علاوه بر زيبايي بخشي به شهر مشهد، خاطرات خوشي را نيز براي شهروندان و زائران رقم زده، به صورتي که عکس هاي يادگاري در کنار نماد هاي نوروزي در آلبوم خاطرات شهروندان و زائران به ثبت رسيده و بعد از گذشت چند سال، شهروندان در اين ايام منتظرند تا در کنار نماد هاي جديد عکس يادگاري بگيرند.
جداي از شهروندان مشهدي، مسافران نيز استقبال خوبي از آثار هنري شهر داشته و در مواجهه با اين آثار سعي مي کنند با گرفتن عکس يادگاري، خاطرات خوش حضور در شهر مشهد را براي هميشه در آلبوم عکس خانوادگي خود ثبت کنند.