اگر بخواهيم به طور تخصصي تر گردشگري فرهنگي را بررسي کنيم، بايد اجزاي آن را بشناسيم. ما در گونه شناسي جاذبه هاي گردشگري فرهنگي هشت مورد عمده را طبقه بندي مي کنيم. اين موارد عبارتند از: سايت هاي باستان شناسي، تاريخي و فرهنگي، الگوهاي خاص فرهنگي، هنرها و صنايع دستي، فعاليت هاي جذاب اقتصادي، اماکن شهري جذاب، موزه ها، فستيوال ها و رويدادهاي فرهنگي و در آخر هم آداب و رسوم مهمان پذيري ساکنان. هر يک از اين انواع جاذبه ها، ويژگي ها و خصوصيات خاص خود را دارد. خوشبختانه ايران از نظر جاذبه هاي فرهنگي بسيار غني است و از لحاظ پتانسيل هاي فرهنگي در بين ?? کشور اول دنيا قرار دارد.

سايت هاي باستان شناسي، تاريخي و فرهنگي:
شامل يادمان هاي ملي و فرهنگي، ساختمان هاي تاريخي، ساختمان هاي مهم مذهبي و مکان هايي که در آن يک اتفاق مهم تاريخي يا مذهبي رخ داده باشد. فرهنگ شرقي به علت قدمت بسيار زياد خود، موارد بسياري از اين گونه را داراست. انواع معابد بودايي، مساجد اسلامي، کاخ ها و ساختمان هاي تاريخي، آرامگاه ها و مقبره ها، تپه ها و سايت هاي باستاني، اماکن مقدس مذهبي و... از جمله آن هستند. جذابيت اين نوع از منابع گردشگري فرهنگي، به علت قدمت تاريخي يا ارزش مذهبي و ملي آن است. به طوري که گاهي معرف يک ملت، يک قوم يا يک تمدن هستند. به عنوان مثال تخت جمشيد يا پارسه، به عنوان مظهر تمدن و فرهنگ ايراني در بين جهانيان محسوب مي شود يا مساجد ايراني به نوعي، گونه اي خاص از معماري اسلامي را شامل مي شوند. بازديد از مناطق جنگي يا اماکني که در گذشته اتفاقي خاص در آن جا حادث شده نيز در اين گروه جاي مي گيرند.

الگوهاي خاص فرهنگي:
الگوهاي خاص فرهنگي به سنت ها و شيوه هايي از زندگي گفته مي شود که براي گردشگران جالبند. اين الگوهاي فرهنگي شامل آداب و رسوم، لباس، جشن ها، شيوه هاي زندگي، اعتقادات مذهبي و فعاليت هايي که بيش تر در زندگي روستايي و به ندرت در زندگي شهري مشاهده مي شود، هستند. معمولا به علت تفاوتي که در الگوهاي خاص فرهنگ شرقي با ديگر نقاط دنيا وجود دارد، فرهنگ شرقي براي عمده گردشگران اروپايي و آمريکايي بسيار جذاب است. حتي به علت پهناور بودن قاره آسيا، اين الگوها براي خود مردم اين قاره نيز داراي جذابيت است. بسياري از گردشگران از ديدن شيوه لباس پوشيدن و آداب و رسوم مردم يک روستا در دل کوير ايران بسيار لذت مي برند. آن ها سختي سفر را تحمل مي کنند تا بدانند اعتقادات مذهبي ايرانيان چگونه است؟ آن ها چگونه زندگي مي کنند؟ چگونه شادي مي کنند؟ چگونه عزاداري مي کنند و... نکته ديگري که در اين نوع از گردشگري فرهنگي براي گردشگران جذاب است، سادگي و بي آلايشي فرهنگ و تمدن شرقي است. به طوري که آن ها پاکي و تصفيه روحي را در اين نوع از زندگي مي جويند.

هنرها و صنايع دستي:
اشکال مختلف هنرهاي اجرايي شامل رقص هاي محلي، موسيقي، تئاتر و هنرهاي تجسمي از قبيل نقاشي و مجسمه سازي در اين گروه جاي مي گيرد. بدون شک زيبايي و اصالتي که هنر شرق دارد، در هيچ کجاي دنيا يافت نمي شود. ايران نيز يکي از تاثيرگذارترين تمدن ها در هنر شرق است. شايد براي توضيح همين يک جمله کافي باشد: هنر نزد ايرانيان است و بس، ... و به راستي هنر نزد ايرانيان است. در ميان رشد بي رويه موسيقي هاي گوناگون، موسيقي سنتي ايراني همواره جايگاه خود را حفظ کرده و به عنوان يک موسيقي فلسفي و عرفاني خود را نشان داده است. رقص هاي محلي ايرانيان بسيار جذاب و متنوع هستند و نمايش هاي ملي ما از جمله تعزيه، در آثار معنوي جهاني ثبت شده اند. يکي از ويژگي هاي مهم هنر ايراني منحصر به فرد بودن آن است. يعني شبيه هيچ هنر ديگري نيست و به نوعي منعکس کننده تمدن ايراني اسلامي است.

فعاليت هاي جذاب اقتصادي:
يکي از انواع خاص گردشگري فرهنگي مشاهده، توصيف و يا به تصوير کشيدن پاره اي از فعاليت هاي اقتصادي جذاب از قبيل پرورش گياهان و محصولات کشاورزي، داد و ستد در بازارهاي سنتي، به کار بردن تکنيک هاي خاص براي شکار و يا ماهيگيري و... است. به عنوان مثال مراسم گلاب گيري در قمصر کاشان يکي از انواع فعاليت هاي جذاب اقتصادي است. به طوري که روند توليد گلاب براي بسياري از بازديدگنندگان جالب است و در انتها ممکن است محصول توليد شده را خريداري کنند. امروزه بسياري از گردشگران براي بازديد از بازارهاي سنتي و تاريخي، به مقاصد گوناگون سفر مي کنند تا ضمن خريد از اين بازارها با فضاي تجاري و شيوه دادوستد آن ها نيز آشنا شوند.

اماکن شهري جذاب:
در مقابل جذابيت هايي که اماکن روستايي دارند پارک ها، مراکز فرهنگي، سالن هاي نمايش، گالري هاي هنري، حمل و نقل و بسياري ديگر از عناصر شهري نيز مي توانند داراي جذابيت باشند. در بعضي از شهرها اجراي هنرهاي مختلف، بازي ها، اپراها، کنسرت هاي موسيقي و... جذابيت هاي عمده اي را هم براي ساکنين محلي و هم براي گردشگران ايجاد مي کنند. به عنوان مثال حمل و نقل آبي در بسياري از شهرها که داراي رودخانه ها و کانال هاي گوناگون هستند، منبع خوبي براي جذب گردشگر است. لزوم توسعه شهري در راه رسيدن به اين نوع از گردشگري فرهنگي اهميت ويژه اي دارد. اين امر نيازمند مديريتي قوي و علمي و برپايه علم شهرسازي است.

موزه ها:
موزه ها معمولا در مکان هاي شهري و با موضوعات مختلفي همچون باستان شناسي، تاريخي، قوم نگاري، تاريخ طبيعي، هنري، صنايع دستي، علم و تکنولوژي، صنعت و... برپا مي شوند. در کنار موزه ها مي توان فروشگاه هاي لوازم قديمي و عتيقه ها را نيز در اين طبقه قرار داد. بدون شک ديدن موزه ايران باستان و موزه اسلامي براي بسياري از گردشگران خارجي و حتي گردشگران داخلي داراي جذابيت است. در اين جا نيز مي توان اشاره کرد که تمدن و فرهنگ شرقي به علت همان قدمت بسيار زياد خود از لحاظ ابزار و لوازم تاريخي بسيار غني است. نکته داراي اهميت در اين بحث توجه به مديريت موزه ها و اين فروشگاه هاي خاص است. به طوري که درصد بالايي از موفقيت موزه ها در جلب مخاطب به معماري، امکانات و تسهيلات، شيوه مديريتي و به طور کلي کيفيت آن بستگي دارد. متاسفانه در ايران به اندازه کافي به موزه ها توجه نمي شود و بسياري از آن ها تنها به انبار تبديل شده اند،

فستيوال ها و رويدادهاي فرهنگي:
انواع و اقسام جشنواره هاي فرهنگي و هنري، راهپيمايي هاي سالانه و کارناوال ها در اين گروه جاي مي گيرند. امروزه بسياري از تورهاي نمايشگاهي و جشنواره اي طراحي شده اند که طي برگزاري جشنواره و يا نمايشگاه بازديدکنندگان را به ديدار از اين رويدادهاي فرهنگي مي برند. مراسم عزاداري عاشورا يکي از انواع مطرح اين نوع رويدادهاست که با توجه به ارزش مذهبي و تاريخي آن، مي تواند جذابيت خاصي براي گردشگران خارجي داشته باشد و ضمن آشنا کردن آن ها با دلايل اين عزاداري ها، آداب و رسوم آن را نيز به معرض نمايش بگذارد. با توجه به انواع جشن هاي خاصي که در کشور ما برگزار مي شود.توسعه اين نوع از گردشگري فرهنگي مي تواند بسيار مفيد باشد.

آداب و رسوم مهمانپذيري ساکنان:
يکي از جذابيت هاي واقعي براي گردشگران، دوستانه بودن و شخصيت مهمانپذيري ساکنين محلي در برخورد با آن هاست. گردشگران از اين که در جامعه ميزبان مورد احترام قرار گيرند و به شيوه اي سنتي و بومي مورد استقبال و پذيرايي قرار گيرند بسيار لذت مي برند. اگر چه معياري براي اندازه گيري نوع و کيفيت اين امر وجود ندارد اما با آموزش ساکنان محلي مي تواند آن ها را براي پذيرش گردشگر آماده کرد.